Ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM):
Việc quản lý các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) có nhiều tồn tại không theo cơ chế thị trường.
Cụ thể, DNNN không được tự chủ trong hoạt động kinh doanh mà bị quản lý một cách rất gò bó, ràng buộc, không thể hoạt động theo thị trường. Một trong những biểu hiện rõ nhất là các doanh nghiệp không được tuyển dụng, sử dụng, trả lương cho cán bộ, người lao động theo nguyên tắc thị trường.
Nếu một cá nhân mà được trả lương 1-1,5 tỷ đồng/năm thì đã xôn xao lên. Tuy nhiên, vấn đề không phải là họ nhận được bao nhiêu tiền mà họ làm ra bao nhiêu và cần phải có cơ chế để doanh nghiệp được hoạt động theo nguyên tắc thị trường.
Một số nguyên tắc hoạt động theo cơ chế thị trường khác như việc công khai minh bạch thông tin cũng còn kém.
Thời gian qua, ngay cả những nguyên tắc rất đơn giản Chính phủ yêu cầu làm, làm rất dễ, không tốn kém chi phí gì cả mà vẫn mang lại những hiệu quả cải thiện quản trị nhất định, như công khai thông tin, nhưng các DNNN vẫn không làm, hoặc làm rất chậm. Đây là vấn đề thuộc về ý thức của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, hiện chủ sở hữu là Nhà nước đang giao cho những người quản lý và DNNN những chỉ tiêu rất thấp, trong khi đáng lẽ chủ sở hữu không thể chấp nhận một tỷ suất lợi nhuận thấp hơn lãi suất đi vay.
Trước thực tế này, Chính phủ, Thủ tướng cần giao các tập đoàn và tổng công ty nhà nước những nhiệm vụ và chỉ tiêu đủ cao, để chỉ những người nỗ lực tối đa mới có thể hoàn thành nhiệm vụ đó thay vì giao những nhiệm vụ bất cứ ai cũng có thể hoàn thành. Như vậy, sẽ gây áp lực cho các chủ sở hữu về việc chọn đầu tư vào những doanh nghiệp có tỷ suất lợi nhuận 20-30% hơn là bất cứ doanh nghiệp nào.
Chúng ta với tư cách chủ sở hữu không thể chấp nhận tỷ suất lợi nhuận thấp hơn lãi suất cho vay, mà ít nhất phải cao hơn gấp 2 lần. Điều này sẽ gây áp lực lựa chọn đầu tư, tập trung vào những doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả, không làm ăn tràn lan.
Trong năm 2017, doanh nghiệp đứng chót trong danh sách 500 doanh nghiệp lớn nhất thế giới có doanh thu là 24 tỷ USD, trong khi đó, 3 doanh nghiệp lớn nhất của Việt Nam là Viettel, PVN, EVN mới chỉ có doanh thu khoảng 11 tỷ USD. Do đó, Chính phủ cần tập trung vào doanh nghiệp kinh doanh có hiệu quả thì vài năm nữa có một vài doanh nghiệp xếp hạng trong top 500 thế giới.
