Đây là ngôi nhà khá đặc biệt bởi nó chỉ còn là ngôi nhà mái rạ (nhiều nơi còn gọi là nhà mái bổi) duy nhất còn sót lại ở huyện Hải Hậu- Nam Định- nơi đã từng có nhiều ngôi nhà như thế. Đó là dạng nhà phổ biến mà người dân vùng này đã tạo nên, là nơi ở của họ từ cả trăm năm trước.
Những ngôi nhà ấy có hình dạng, cấu tạo hết sức độc đáo nhưng tiếc thay, nhiều năm qua, người ta đã không còn giữ gìn, bảo vệ những ngôi nhà đó. Mà đến nay, riêng ở huyện Hải Hậu, còn duy nhất ngôi nhà như thế này.
Ngôi nhà thấp thoáng phía sau vườn đào có vẻ đẹp mê hoặc
Hiện chưa có khảo sát nào ở các huyện lân cận khác của Nam Định như Xuân Trường, Giao Thủy để cho thấy có ngôi nhà nào tương tự còn sót lại vào ngày nay.
Ngôi nhà mái rạ trên được xây dựng từ năm 1975 của gia đình ông Trần Công Tâm. Ông Tâm nay đã 74 tuổi, sinh sống tại tổ 4, thị trấn Yên Định, Hải Hậu.
Chủ nhà là một nghệ nhân trồng đào
Ngôi nhà này gây ấn tượng với vẻ mộc mạc, với lớp mái rạ dày khoảng 1 mét, bên trong được liên kết bằng các cột, rui, mè rất chắc chắn.
Ngôi nhà này khi lần đầu được dựng vốn là nền đất, tường đất. Sau này chủ nhà mới làm nền bằng gạch và xây tường xi măng.
Mái nhà rất dày khiến bên trong luôn ấm vào mùa đông và mát vào mùa hè
Bên dưới mái nhà là các cọc, rui, mè gắn kết với nhau rất chắc chắn. Không có một chiếc đinh nào được tìm thấy.
Phía trên mái nhà là 5 con dom hay còn gọi là "ngũ phúc"
Để duy trì mái nhà như thế này cũng rất tốn kém. Bởi vì cứ hoảng 5-7 năm, chủ nhà sẽ phải mua nhiều sào rạ mới gặt, lựa chọn những búi rạ cứng, tốt nhất, chuốt đi, đem phơi khô để làm mái mới. Riêng tiền mua rạ có thể lên tới hàng triệu đồng. Cộng với tiền thuê thợ làm, mỗi lần thay mái mới, chi phí có thể lên tới từ 5-10 triệu đồng. Tốn kém hơn rất nhiều so với việc đổ bê tông mái bằng một lần cho xong. Cho nên, nhiều hộ gia đình ở Hải Hậu nhiều năm trước đây đã từ bỏ nhà mái rạ.
Không những thế, những người thợ biết làm nhà mái rạ như thế này ngày nay cũng không còn mấy người. Tiền công khá đắt cho nên, phải là người khá chịu chơi mới giữ được nhà mái rạ đến ngày nay.
Chủ nhà nay đã nhiều tuổi (sinh năm 1946), vẫn say mê trồng hoa đào và ông vẫn rất cố gắng để duy trì ngôi nhà mái rạ. Có năm ông cũng đã thử chuyển sang trồng cây khác như gừng, rau quả...Mỗi một loài cây cũng đều tạo nên một khung cảnh đẹp khác nhau cùng với ngôi nhà. Tuy nhiên, cuối cùng ông vẫn quay về với việc trồng hoa đào như một niềm vui tuổi già hơn là một nghề nghiệp mưu sinh.
Hãy cùng nhìn ngắm ngôi nhà mái rạ với "nền" vườn là những loại cây khác nhau mà nghệ nhân Trần Công Tâm đã từng tạo nên:
Có năm chủ nhà trồng gừng. Những luống gừng già màu vàng rực tạo nên vẻ đẹp mới cho toàn bộ ngôi nhà
Bắp cải, xu hào ...cây nào trồng lên cũng "tạo nền" cho ngôi nhà, thành một bức tranh tuyệt đẹp ở miền quê gạo Tám.
Bài và ảnh: Mạnh Quân