Như tin đã đưa, mới đây, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan hữu quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư và Ban Kinh tế trung ương, đề xuất các biện pháp nhằm hạ lãi suất tiền gửi về 0%.
Đây là đề xuất được đánh giá khá "sốc" trong bối cảnh hiện tại. Đề xuất này đang gặp phải những ý kiến trái chiều từ giới chuyên gia kinh tế cũng như từ người dân.
VAFI tin tưởng đề xuất dần đưa lãi suất tiết kiệm VND về 0% sẽ thành công vang dội (Ảnh minh họa: Tiến Tuấn).
Câu chuyện đưa tiền gửi ngoại tệ về 0% của một thập kỷ trước
Trong phản hồi mới nhất được đưa ra vào cuối giờ sáng 23/6, VAFI cho hay, gần 11 năm trước, hiệp hội đã đề xuất thành công giải pháp đưa lãi suất tiền gửi ngoại tệ về mức 0%/năm.
Và giờ đây, với khuyến nghị tạo lập hệ thống giải pháp để dần đưa lãi suất tiền gửi nội tệ về mức 0%/năm, VAFI "tin tưởng rằng giải pháp này cũng sẽ thành công vang dội tạo bước ngoặt để đưa kinh tế Việt Nam sang giai đoạn phát triển mới ở thời kỳ đầu của một quốc gia phát triển".
Cụ thể, VAFI cho hay, ngày 4/11/2010, Hiệp hội đã có văn bản gửi Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đề xuất quy định mức trần tiền gửi ngoại tệ không quá 1/%/năm và sau này hướng tới lãi suất 0%/năm nhằm giải quyết các mục tiêu cấp bách và lâu dài như ổn định tỷ giá, giải quyết tình trạng thiếu hụt ngoại tệ, tạo cơ sở để tăng giá VND và hạ dần mặt bằng lãi suất huy động đang ở mức rất cao.
Văn bản này được ra đời trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đang còn chịu tác động lớn từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới, thâm hụt thương mại rất lớn "lên tới hàng chục tỷ USD mỗi năm" (theo VAFI). Lãi suất huy động VND ở mức 14%/năm, lãi suất tiền gửi USD ở mức 5-6%/năm. Lạm phát cao, hệ thống các ngân hàng thương mại bị tổn thương nặng bởi khủng hoảng kinh tế, nợ xấu lớn, nhiều ngân hàng kinh doanh thua lỗ.
Lúc đó, phong trào đầu cơ găm giữ ngoại tệ xuất hiện. Hệ thống ngân hàng thương mại xảy ra tình trạng thiếu hụt ngoại tệ trầm trọng, khó khăn trong việc giúp doanh nghiệp thanh toán nhập khẩu, dự trữ ngoại hối tại NHNN cạn kiệt và không đủ sức bình ổn thị trường.
Để có ngoại tệ phục vụ nhập khẩu, nhiều doanh nghiệp phải làm việc bất hợp pháp không mong muốn là mua ngoại tệ ở thị trường chợ đen đem về ngân hàng thanh toán nhập khẩu…
Phía VAFI cho hay, trước và sau khi đề xuất trên của VAFI được ban hành, rất nhiều ý kiến phản đối từ các học giả, chuyên gia kinh tế nổi tiếng cho rằng, điều này xâm phạm quyền tự do của người dân và đánh giá đề xuất không khả thi, "là điên, là ảo tưởng, là không hiểu chính sách tiền tệ".
Sau quá trình nghiên cứu, thảo luận, VAFI cho hay, Thống đốc Nguyễn Văn Giàu lúc đó đã tiếp thu và có bước đi thận trọng ban đầu là khống chế tiền gửi ở mức 3%/năm, nếu thành công thì hạ dần và thực tế đến nay, lãi suất tiền gửi ngoại tệ đã về 0%/năm.
Theo VAFI, giải pháp của hiệp hội này đã tạo một bước ngoặt trong chính sách ổn định tỷ giá, hạ thấp mặt bằng lãi suất huy động VND, chẳng những chấm dứt được tình trạng thiếu hụt ngoại tệ thanh toán mà hệ thống ngân hàng thương mại còn dư thừa ngoại tệ, tạo điều kiện cho Ngân hàng Nhà nước tăng mua dự trữ trong nhiều năm nay.
Muốn đưa lãi suất tiết kiệm VND về 0% phải có 5 giải pháp
Về đề xuất hệ thống giải pháp để đưa dần lãi suất VND về 0%/năm, VAFI cho rằng, hiệp hội đã vấp phải những tiếng nói phản đối từ giới chuyên gia, cho rằng "VAFI ảo tưởng, đưa đề xuất nguy hiểm cho thị trường tiền tệ".
Cụ thể, theo VAFI, sự phản đối xuất phát từ các lập luận như không thể hạ nhanh lãi suất xuống được trong bối cảnh lạm phát cao; hạ mạnh lãi suất thì hệ thống ngân hàng thiếu tiền khi dòng tiền nhàn rỗi đổ vào thị trường bất động sản, chứng khoán, kỹ thuật số, ngoại tệ… và như vậy làm mất ổn định thị trường tiền tệ.
Bên cạnh đó là các lo ngại như việc để người dân lao vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp là đầy nguy hiểm và rủi ro. Việc hạ mạnh lãi suất cũng sẽ gây lạm phát tăng cao…
"Tất cả ý kiến phản biện đều có chung một điểm duy nhất quan liêu, là không đọc toàn bộ văn bản của VAFI khi trả lời câu hỏi của báo giới. VAFI không bao giờ có cách phản biện như vậy khi không biết đầy đủ nội dung kiến nghị" - phía VAFI đánh giá.
Hiệp hội này nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay không còn dư địa để giảm lãi suất tiền gửi và không thể tiến hành hạ nhanh lãi suất tiền gửi nội tệ. Muốn làm được điều đó phải ban hành 5 giải pháp và trong đó ban hành Luật thuế tài sản để "khóa" kênh đầu cơ đất là điều kiện tiên quyết .
Sau khi có 5 giải pháp được ban hành, mới tiến hành thực hiện giảm lãi suất theo nhiều đợt với mục tiêu về 0%. "Để có các văn bản như VAFI đề xuất thì thời gian tiến hành phải cần tới 2 năm nữa" - tổ chức này cho hay.
Để thực hiện chiến lược ngân hàng thương mại huy động vốn trung dài hạn để cho vay trung dài hạn thì phải có ưu đãi và sự bảo đảm để người dân đầu tư vào thị trường trái phiếu do hệ thống ngân hàng phát hành với lãi suất mục tiêu 2%/năm trong khi lãi suất tiền gửi ngắn hạn là 0%/năm. Khoản đầu tư trái phiếu này phải an toàn như tiền gửi tiết kiệm.
"Tinh thần văn bản của chúng tôi như vậy chứ không phải khuyến nghị dân chúng đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp mà không có bảo đảm tuyệt đối của Nhà nước" - VAFI lưu ý.
Tổ chức này còn cho hay, văn bản trên của hiệp hội còn bao hàm mục tiêu kêu gọi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ phải có nỗ lực hội nhập. "Tại sao các nước trong khu vực làm được mà mình không làm được? Mình còn thiếu điều kiện gì và cần ban hành giải pháp gì để đạt được mục tiêu" - theo VAFI.
VAFI khẳng định, đề xuất đưa tiền gửi VND về 0% đã được nghiên cứu công phu từ lâu và hiệp hội này tin tưởng rằng sẽ "thành công vang dội". Theo đó, chỉ cần Chính phủ ban hành các sắc thuế chống đầu cơ nhà đất nhằm kiểm soát dòng tiền đi vào kênh này thì lượng tiền gửi trong hệ thống ngân hàng thương mại đã dư thừa rất lớn, tới thời điểm đó không cần can thiệp của NHNN thì lãi suất huy động đã giảm mạnh rồi.
"VAFI đã ra đời và hoạt động được 16 năm. Tổ chức này không phải là nhà tạo lập chính sách mà chỉ dùng uy tín của mình để tạo lập chính sách. VAFI không phải là tổ chức chỉ gồm các học giả viễn vông mà là các nhà đầu tư tài chính thực thụ, cảm nhận rõ nét từng chuyển động của thị trường tài chính, học hỏi kinh nghiệm quốc tế để khuyến nghị các cơ quan chính phủ ban hành chính sách" - phía VAFI cho hay.
Bích Diệp