Mọi người xếp hàng chờ đợi bên ngoài một văn phòng Centrelink ở vùng ngoại ô Bondi của Sydney, tháng 3 năm 2020. Ảnh: Brendon Thorne / Bloomberg
Khai thác khoáng sản và nông nghiệp vẫn tiếp tục thay thế xuất khẩu và một nhóm ngành được chính phủ tài trợ đang tìm cách khôi phục sản xuất. Nhưng dòng khách du lịch, sinh viên và người nhập cư nước ngoài đã bị đóng băng, ghìm chặt mọi mọi hy vọng về sự phục hồi của tiêu dùng địa phương.
Sự thay đổi hành vi người tiêu dùng
Tiêu dùng hộ gia đình, chiếm khoảng 55% nền kinh tế Úc, một mặt đã được thúc đẩy bởi những người dự trữ các nhu yếu phẩm khi chính phủ tiến hành các biện pháp đóng băng, nhưng mặt khác tiêu dùng hộ gia đình lại phải chịu một cú đánh mạnh khi những người dân không thể ra ngoài. Các cửa hàng và nhà hàng đang dần mở cửa trở lại nhưng rất khó để tiêu dùng tại các cửa hàng có thể phục hồi lại bởi những lo ngại của người dân về vấn đề việc làm và những khoản nợ. Đó có thể sẽ là một khó khăn đối với nền kinh tế Úc.
Wesfarmers Ltd. – tập đoàn bán lẻ hàng đầu nước Úc đang chứng kiến sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng trên danh mục bán lẻ của mình. Các cửa hàng trang trí nhà cửa và văn phòng phẩm như Bunnings và Officeworks, đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về doanh số, trong khi các cửa hàng kinh doanh tổng hợp, Target và Kmart, đã cho thấy doanh số bán hàng bị chậm lại.
Ngay cả trước Covid-19, các hộ gia đình Úc đã là một trong những người mắc nợ nhiều nhất ở các nước phát triển, với khoản nợ gần gấp đôi thu nhập khả dụng. Nguy cơ thất nghiệp có mối quan hệ mật thiết đối với khả năng trả nợ của người dân Úc. Ngân hàng Dự trữ Úc từ lâu đã thừa nhận đây là một rủi ro lớn mà nền kinh tế sẽ phải đối mặt.
Tỷ lệ thất nghiệp tại Úc hiện đang ở mức 6,2%, Ngân hàng Trung ương Úc đã ước tính rằng tỷ lệ này sẽ đạt đỉnh ở mức khoảng 10%. Các ngân hàng hiện đang cung cấp các ngày lễ trả nợ để giúp các gia đình vượt qua khó khăn và có các khoản dự phòng cho những khoản nợ xấu dự kiến sẽ tăng gấp 4 lần.
Thị trường bất động sản suy giảm
Ngân hàng Quốc gia Úc đã cho biết rằng trong một cuộc suy thoái nghiêm trọng, giá cho thuê nhà tại đất nước này có thể giảm 21% trong năm nay.
RBA đầu tháng này cho biết rằng nhu cầu về nhà ở mới đã giảm đi đáng kể. Dự kiến đầu tư nhà ở sẽ giảm 17% trong 12 tháng và nó sẽ là lực cản đối với sự tăng trưởng thị trường nhà ở cho đến năm 2021.
Các nhà đầu tư bất động sản thì bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm 6 tháng về việc trục xuất những người thuê nhà trong thời gian Covid-19. Không có sự quan tâm mới từ các nhà đầu tư, đây chính là một thách thức lớn đối với sự phát triển các căn hộ mới.
Tài nguyên thiên nhiên
Mọi thứ có vẻ tươi sáng hơn khi bạn rời khỏi thành phố và nhìn vào một mặt khác của kinh tế Úc. Trên bình diện quốc tế, Úc được biết đến như một cường quốc khoáng sản. Trong khi các sản phẩm khoáng sản chỉ chiếm 10% sản lượng đất nước, nhưng nó lại là một nguồn thu nhập chính đem đến sự thịnh vượng trong nước.
Các lô hàng quặng sắt từ Port Hedland, một trung tâm xuất khẩu quan trọng của Úc, đã đạt kỷ lục trong tháng 4, trong khi doanh số vàng từ Perth Mint - nhà máy tinh chế chính - cũng tăng mạnh.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất dầu khí thì lại không mắn mắn như vậy. Khi virus corona đưa nền kinh tế toàn cầu vào tình trạng bị khóa, Nga và Ả Rập Xê Út đã bắt đầu một cuộc đình công khiến giá dầu giảm xuống dưới mức không.
Woodside Petroleum Ltd.và Santos Ltd. – hai nhà điều hành sản xuất dầu khí lớn nhất tại Úc, đã cắt giảm các kế hoạch chi tiêu và trì hoãn các dự án tăng trưởng hàng đầu - trị giá hơn 15 tỷ USD - theo các bước quyết liệt của các chuyên gia năng lượng trên toàn thế giới để ngăn chặn đại dịch.
Thử thách cho lĩnh vực nông nghiệp
Dịch vụ sản xuất thực phẩm trong nước với hơn 90% sản phẩm tươi sống được bán trong siêu thị và vẫn có thể vượt quá số lượng xuất khẩu.
Tuy nhiên các nhà sản xuất khác có những lo lắng lớn hơn. Các nhà xuất khẩu lúa mạch và thịt bò đã bị hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc – 1 thị trường vô cùng tiềm năng của Úc trong những năm qua, trong khi ngành công nghiệp rượu vang cũng đang gặp phải nhiều vấn đề.
Đó là một năm khó khăn cho rượu vang, ngay cả trước khi có sự xuất hiện của virus corona. Nhà máy rượu Clonakilla ở New South Wales, phía bắc thủ đô Canberra, đã quyết định không sản xuất loại rượu vang cổ điển năm 2020 sau khi phân tích cho thấy mức độ khói ô nhiễm quá mức từ các vụ cháy rừng trong mùa hè.
Sự suy thoái nghiêm trọng trong ngành du lịch và giáo dục
Giáo dục là một trong những lĩnh vực đầu tiên bị ảnh hưởng từ các hạn chế của virus corona. Khi chính phủ Úc đã áp đặt lệnh cấm du lịch trên các chuyến bay từ Trung Quốc vào tháng 2, khoảng 100.000 sinh viên quốc tế đã không thể vào Úc để bắt đầu năm học và khiến các trường đại học phải chuẩn bị cho một đợt thất thu khổng lồ.
Đại học Sydney, nơi có số lượng sinh viên đến từ Trung Quốc chiếm một phần tư tổng số sinh viên trong trường, dự kiến sẽ bị mất 470 triệu USD trong năm nay. Các tổ chức khác, bao gồm Đại học Melbourne và Đại học Monash, cũng đang chuẩn bị tinh thần để đối phó với những khó khăn. Ngay cả các tổ chức khu vực nhỏ hơn cũng dự báo những triển vọng vô cùng ảm đạm trong năm nay.
Còn đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch, mọi thứ còn tồi tệ hơn.
Qantas Airways Ltd. hiện chỉ hoạt động 1% trong mạng lưới của mình và đã hủy các chuyến bay ở nước ngoài cho đến ít nhất là cuối tháng 7. Đối thủ cạnh tranh chính của nó, Virgin Australia Holdings Ltd., đã sụp đổ vào tháng 4.
Crown Resorts Ltd. và Star Entertainment Group Ltd. - tập đoàn giải trí và trò chơi lớn nhất của Úc, cả hai đều nhắm đến những vị khách có chi tiêu lớn từ châu Á, đã buộc phải đóng cửa sòng bạc của họ ở Úc khi đất nước bị khóa chặt. Crown chỉ còn vài tháng nữa là hoàn thành khu nghỉ dưỡng chơi game hạng sang trị giá 2,2 tỷ USD Úc ở Sydney, nhưng có lẽ họ sẽ không thể thu hút được nhiều khách du lịch với tình trạng như hiện nay.
Ngành công nghiệp du lịch đã thực sự bị quay cuồng bởi làn sóng hủy bỏ các chuyến du lịch sau vụ cháy rừng vào tháng 12 và tháng 1, cộng thêm những ảnh hưởng từ đại dịch Covid trên toàn cầu, mọi thứ sẽ còn khó khăn hơn nữa đối với những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Còn những người dân Úc, họ sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc dành kỳ nghỉ hè của mình tại chính nơi họ đang ở cho đến khi du lịch liên bang được cho phép hoạt động trở lại.
Thùy Dung
Theo Bloomberg