Máy bay MV-22B Osprey của Thủy quân Lục chiến Mỹ chuyển xe quân sự Humvee từ tàu tại vịnh Subic, Philippines. (Ảnh: Thủy quân Lục chiến Mỹ)
Quỹ đầu tư tư nhân Cerberus Capital Management của Mỹ và công ty đóng tàu Austal của Australia đã đưa ra đề xuất đấu thầu chính thức cho nhà máy đóng tàu lớn nhất của Philippines tại vịnh Subic. Trong khi đó, Trung Quốc cũng quan tâm tới dự án này.
Tuy nhiên, các nguồn tin tiết lộ với báo Nikkei Asian Review rằng, đề xuất của “liên minh” Mỹ - Australia vẫn cần phải trải qua các cuộc đàm phán với chủ nợ của nhà máy đóng tàu Philippines. Nhà máy này đã đóng cửa hồi đầu năm sau khi chủ sở hữu của nó, một chi nhánh địa phương của Tập đoàn Xây dựng và Công nghiệp nặng Hanjin Hàn Quốc, bị vỡ nợ với khoản vay lên tới 1,3 tỷ USD.
Theo một nguồn tin cấp cao thân cận với thỏa thuận, đề xuất đấu thầu ban đầu của Cerberus và Austal đã “được xác nhận vào tháng này”.
“Mọi thứ đang tiến triển rất tốt và chúng tôi kỳ vọng sẽ hoàn tất đàm phán vào đầu năm tới”, nguồn tin giấu tên do các cuộc đàm phán vẫn đang giữ bí mật cho hay.
Mặc dù các điều khoản cụ thể của thỏa thuận vẫn chưa được tiết lộ, song việc xác nhận đề xuất đấu thầu chính thức của Mỹ - Australia sẽ tiếp thêm hy vọng về việc hồi sinh nhà máy đóng tàu rộng 300 hecta tại vịnh Subic. Khu vực này từng là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ tại nước ngoài và nằm ở trung tâm của Biển Đông - vùng biển có tầm quan trọng chiến lược.
Việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông, nơi chiếm tới 1/3 hoạt động vận tải hàng hải toàn cầu với giá trị ước tính khoảng 3,4 nghìn tỷ USD một năm, đã làm dấy lên nhiều căng thẳng trong khu vực, đồng thời gây tổn hại cho mối quan hệ giữa Mỹ và các nước đồng minh trong khu vực.
Động thái của Trung Quốc cũng hối thúc sự hồi sinh của Đối thoại Tứ giác An ninh gồm Mỹ, Australia, Nhật Bản và Ấn Độ nhằm đối phó với tham vọng trở thành cường quốc khu vực của Trung Quốc.
Trung Quốc đưa ra yêu sách phi lý hòng chiếm trọn hơn 80% diện tích Biển Đông và có tranh chấp chủ quyền với một số quốc gia trong khu vực, trong đó có Philippines. Tòa trọng tài quốc tế đã ra phán quyết bác bỏ yêu sách của Trung Quốc vào năm 2016, tuy nhiên Bắc Kinh cho đến nay vẫn ngang nhiên không công nhận phán quyết của tòa.
Tuy nhiên, sau khi đắc cử vào năm 2016, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bỏ qua một bên phán quyết của tòa để thiết lập mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc. Từ đó tới nay, Bắc Kinh đã cam kết đầu tư khoảng 45 tỷ USD tại Philippines, bao gồm các dự án xây dựng nhà máy thép, trung tâm công nghiệp, đường sắt, cầu và nhà máy điện. Trong khi đó, ông Duterte tìm đẩy Philippines rời xa Mỹ dù Washington là đồng minh quân sự chính thức duy nhất của Manila.
Sự ủng hộ của Hải quân Philippines
Tư lệnh Hải quân Philippines, Phó Đô đốc Robert Empedrad ủng hộ mạnh mẽ liên minh Mỹ - Australia đấu thầu tiếp quản nhà máy đóng tàu tại vịnh Subic. (Ảnh: Cliff Venzon)
Liên minh Austal - Cerberus đã tham gia các cuộc đàm phán riêng với chủ nợ của nhà máy đóng tàu tại vịnh Subic từ tháng 7 năm nay.
“Tôi nghĩ họ (Austal - Cerberus) có thể sẽ được nhận dự án đó”, giám đốc điều hành của một trong những chủ nợ của nhà máy đóng tàu Philippines cho biết.
Trước khi phá sản, nhà máy đóng tàu đã rót 2,3 tỷ USD đầu tư tại vịnh Subic, tạo hơn 30.000 việc làm cho người dân địa phương và đóng hơn 120 tàu kể từ khi nhà máy đi vào hoạt động từ năm 2006. Nếu thắng thầu, công ty đóng tàu Australia dự kiến sẽ đóng cả tàu quân sự và tàu chở khách.
Tư lệnh Hải quân Philippines, Phó Đô đốc Robert Empedrad, nói với Nikkei trong cuộc phỏng vấn ngày 3/12 rằng, liên minh Austal - Cerberus nhận được sự ủng hộ rất lớn từ Hải quân Philippines. Đây là lực lượng vẫn phản đối mạnh mẽ bất kỳ sự tiếp quản nào của Trung Quốc đối với nhà máy đóng tàu tại vịnh Subic vì lý do an ninh quốc gia.
“Mỹ và Australia là những người bạn tốt của đất nước chúng tôi. Họ là những đồng minh của đất nước chúng tôi. Tôi có mối quan hệ rất tốt với tư lệnh Hải quân Mỹ và tư lệnh Hải quân Australia”, Phó Đô đốc Empedrad cho biết.
Austal, công ty đóng tàu Australia với vốn hóa thị trường vào khoảng 1 tỷ USD, có mối quan hệ gần gũi với Hải quân Mỹ. Austal từng giành được nhiều hợp đồng đóng tàu quan trọng và đang chạy đua giành tiếp hợp đồng 600 triệu USD để đóng 6 tàu tuần tra cho Hải quân Philippines. Chính phủ Australia đã đề xuất hỗ trợ về tài chính cho dự án này.
Trong khi đó, quỹ đầu tư Cerberus do cựu Phó Tổng thống Mỹ Dan Quayle làm chủ tịch với tài sản lên tới 30 tỷ USD, trong đó sở hữu DynCorp - một trong những nhà thầu quốc phòng tư nhân lớn nhất tại Mỹ.
Tổng thống Duterte hồi tháng 5 đã đề nghị các quan chức quốc phòng nghiên cứu các phương án để đảm bảo rằng Hải quân Philippines có thể duy trì hiện diện tại vịnh Subic. Khu vực này đã chuyển thành một đặc khu kinh tế sau khi Mỹ rút đi vào năm 1992.
Phó Đô đốc Empedrad cho biết Hải quân Philippines đang lên kế hoạch sử dụng một phần nhà máy đóng tàu và “biến nó thành căn cứ hải quân hàng đầu” sau khi nhà máy đóng tàu tại vịnh Subic tìm được chủ mới.
“Chúng tôi đang tìm kiếm một căn cứ nơi chúng tôi có thể đặt các trang thiết bị mới vì các tàu hộ vệ sắp được bàn giao cho chúng tôi, thậm chí các tàu ngầm trong tương lai của chúng tôi cũng có thể được đặt tại đây”, Phó Đô đốc Philippines cho biết.
Theo Phó Đô đốc Empedrad, Mỹ và Australia có thể sử dụng nhà máy đóng tàu tại vịnh Subic cho hoạt động sửa chữa và bảo dưỡng tàu, trong trường hợp liên minh Austal - Cerberus đạt được một thỏa thuận tiếp quản tài sản. Quan chức hải quân Philippines cho rằng hiện diện hải quân của Mỹ và Australia tại vịnh Subic có thể thúc đẩy an ninh quốc gia.
“Chúng tôi sẽ tái diễn việc hợp tác đó tại đây, ở phía bắc, dù cho với Mỹ hay Nhật Bản hoặc Australia. Sẽ là tốt hơn nếu chúng ta phối hợp cùng nhau”, Phó Đô đốc Empedrad nhận định.
Nhật Bản gần đây cũng đề xuất hỗ trợ kỹ thuật cho sự phát triển của đặc khu kinh tế tại vịnh Subic, bao gồm nhà máy đóng tàu cũ trước đây. Hải quân Philippines luôn kết hợp chặt chẽ với các cơ quan khác của chính phủ để rà soát các khoản đầu tư từ nước ngoài, đặc biệt trong những lĩnh vực chiến lược.
Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines đã rút lại sự ủng hộ dành cho các công ty Trung Quốc đang nhắm mục tiêu tới nhà máy đóng tàu tại Subic, sau khi Hải quân Philippines đưa ra cảnh báo về vấn đề này.
Các chủ sở hữu của khu nghỉ dưỡng Grande Island tại vịnh Subic cũng buộc phải tìm kiếm các nhà đầu tư mới sau khi chính phủ Philippines từ chối khoản đầu tư 298 triệu USD từ nhà phát triển nghỉ dưỡng Trung Quốc Sanya Group.
Phó Đô đốc Empedrad nói rằng Hải quân Philippines sẽ để mắt tới một công ty Trung Quốc được cho là đang nhắm mục tiêu tới một dự án phát triển “thành phố thông minh” trị giá 2 tỷ USD tại đảo Fuga, nơi có vai trò quan trọng chiến lược ở phía bắc Philippines.
“Nếu thông tin đó là chính xác, thì chúng tôi phải đến đó trước, chúng tôi xây dựng các cơ sở của chúng tôi vì đó là đất của chúng tôi”, Phó Đô đốc Philippines nói.
Thành Đạt
Theo Nikkei