Đứng giữa cánh đồng hạt đậu phộng úng nước của mình, Wang Wei nhổ một cụm lá xanh từ bùn và cau mày khi anh nhìn vào những hạt đậu phộng nhỏ, kém phát triển ở gốc cây.
Người nông dân từ làng Baoshang ở tỉnh Hà Nam, miền Trung Trung Quốc này phàn nàn rằng những củ lạc quá nhỏ để có thể đảm bảo một vụ mùa chất lượng.
Wang đã bị thiệt hại trọng vụ thu hoạch lúa mì mùa hè kém chất lượng bởi hạn hán vào tháng 5 và đầu tháng 6, còn hiện nay, mưa lớn lại đang đe dọa đến sản lượng thu hoạch lạc. Điều đó không khác gì một cú đòn kép giáng vào những người nông dân như Wang.
Anh than thở: “Tôi không ngờ rằng một năm lại có nhiều hạn hán tồi tệ như thế này…sản lượng lúa mì của tôi gần như giảm một nửa so với năm ngoái và có lẽ sản lượng lạc của tôi cũng sẽ giảm 1/3, còn sản lượng ngô giảm khoảng 10% so với năm ngoái.”
Wang tiếp tục nói: “Quá ít mưa trong vụ thu hoạch tháng 5 và 6, còn giờ đây thì lại quá nhiều mưa trong vụ thu hoạch kế tiếp!”
Sự không may mắn mà Wang gặp phải cũng là kết quả của nhiều người nông dân nữa ở Trung Quốc. Và do vậy, mối lo ngại về nguồn cung ngũ cốc của Trung Quốc trong năm nay đã ngày càng gia tăng.
“An ninh ngũ cốc” đã trở thành một từ thông dụng trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc, mặc dù những dữ liệu chính thức không cho thấy nguy cơ thiếu hụt ngay lập tức.
Theo Bộ Nông nghiệp Trung Quốc, vụ thu hoạch mùa hè của Trung Quốc trong năm nay đạt “mức cao nhất mọi thời đại”, tăng 0,9% so với một năm trước đó, bao gồm cả sản lượng lúa mì tăng 0,6%.
Các quan chức Trung Quốc cũng đã đảm bảo vào tháng 4 rằng sẽ có đủ lúa mì và gạo trong kho để cung cấp cho “dân số Trung Quốc trong một năm”.
Tuy nhiên, Bắc Kinh lại đồng thời tăng cường nỗ lực nhắc nhở mọi người về tầm quan trọng của việc duy trì khả năng tự cung tự cấp đối với các loại ngũ cốc chiến lược, bao gồm gạo, lúa mì và ngô.
![]() |
Người nông dân Wang Wei cho biết vụ lạc mùa này của anh đã bị thiệt hại do mưa lớn kể từ tháng 6. Ảnh: Orange Wang |
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhấn mạnh vấn đề “an ninh nguồn cung ngũ cốc” trong chuyến thăm tỉnh Cát Lâm vào tháng 7 vừa qua và vào tuần trước ông lại nhấn mạnh điều này thêm một lần nữa thông qua một chỉ thị bất thường mà ông đã đưa ra cho người dân rằng “không lãng phí lương thực.”
Thông điệp về tiết kiệm thực phẩm ngay lập tức đã trở thành một chiến dịch quốc gia. Một loạt các nhà hàng hứa hẹn phục vụ thực phẩm với khẩu phần nhỏ hơn, các nhà lập pháp tán thành ý tưởng tạo ra một khung pháp lý để trừng phạt những hành vi lãng phí thực phẩm.
Đối với một số người, thông điệp trên đã gợi nhớ lại ký ức về lời chỉ dẫn của Cựu Chủ Tịch Mao Trạch Đông vào năm 1959 khi bắt đầu Nạn đói lớn ở Trung Quốc, lời chỉ dẫn ấy nói rằng mọi người nên ăn ít hơn trong thời gian rảnh rỗi để tiết kiệm thực phẩm.
Ở Hà Nam, nơi chiếm khoảng 10% sản lượng ngũ cốc của Trung Quốc, những người nông dân đang lưỡng lự về việc bán lúa mì của họ vì các vấn đề về nguồn cung - một nhận thức đi ngược lại với báo cáo chính thức của chính phủ. Nhiều nông dân đang tích trữ cây trồng với kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng vì nguồn cung thấp.
Zhu - người quản lý của một trong hai trạm thu mua lúa mì thuộc sở hữu tư nhân ở thị trấn Donghong - bao gồm làng của Wang, cho biết lượng mua của ông đã giảm khoảng 44% trong năm nay do sản lượng giảm và những người nông dân không muốn bán.
Theo ông Zhu, sản lượng lúa mì trong khu vực đã giảm khoảng 30% đến 40% so với một năm trước, đồng thời ông cho biết thêm “các số liệu chính thức có thể đã được chính quyền đưa ra để đảm bảo sự an tâm cho công chúng”
Tuy nhiên, tuyên bố mà Zhu đưa ra không hề dựa trên bất kỳ dữ liệu chính thức nào và chính quyền tỉnh Hà Nam vẫn cho biết rằng vụ thu hoạch mùa hè năm nay đang ở mức “cao nhất mọi thời đại”.
Zhu nói rằng các thương nhân từ xa như Bắc Kinh ở phía bắc và Thiểm Tây ở phía tây đã đến để mua ngũ cốc trong thời gian gần đây. Theo ông, việc các thương nhân phải lặn lội tới Hà Nam để mua ngũ cốc cho thấy đã có những khó khăn về nguồn cung ngũ cốc quốc gia.
Các số liệu chính thức cũng cho thấy sự gián đoạn trong sản lượng. Sản lượng lúa mì mua mà nhà nước mua là 42,9 triệu tấn tính đến ngày 5/8, giảm 9,4 triệu tấn so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cục Dự trữ Thực phẩm và Chiến lược Quốc gia.
Tại Hà Nam, lượng mua lúa mì của chính phủ cũng đã giảm xuống 9,1 triệu tấn – ít hơn 5,4 triệu tấn so với một năm trước đó.
Ngoài ra, Trung Quốc đã nhập khẩu 74,51 triệu tấn ngũ cốc trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 7 năm nay, tăng 22,7% so với một năm trước, theo số liệu từ Tổng cục Hải quan.
Việc nhà nước Trung Quốc tăng cường nhập khẩu ngũ cốc, bao gồm cả lúa mì và ngô cũng đưa ra bằng chứng rằng nguồn cung ngũ cốc trong nước hiện đang có vấn đề, mặc dù vẫn còn quá sớm để dự đoán bất kỳ sự thiếu hụt nào.
Hiện nay, lĩnh vực nông nghiệp của Trung Quốc phải đối mặt với một số thách thức dài hạn từ quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa ngày càng tăng, điều này đang ăn sâu vào nguồn cung đất canh tác.
Tại thị trấn Shangcai, nơi được xếp vào loại cực kỳ nghèo khó của Trung Quốc trước đây, các tòa nhà dân cư đang dần mọc lên trong khi đất nông nghiệp xanh đang dần rút lui. Tại một khu vực, một khu dân cư mới đã có khoảng 20 công trình xây dựng lấn chiếm ruộng trồng vừng, lạc.
Tại làng Yancang, thuộc quận Xinan, lãnh đạo địa phương nơi đây cho biết ngôi làng đã buộc phải chuyển vị trí đi sau khi đất ở đây bị thu giữ để phát triển một dự án thủy điện lớn trên sông Hoàng Hà.
Ngôi làng được giao gần 100 ha (247 mẫu Anh), nhưng khoảng 2/3 diện tích đất đó đã bị một nhà máy sản xuất bột nhôm tiếp quản, chỉ còn lại rất ít không gian để trồng trọt.
Mặc dù nhà máy đã chiếm được phần đất canh tác tốt nhất của ngôi làng, nhưng nó đã cung cấp cho người dân công việc với mức lương hàng tháng khoảng 2.000 nhân dân tệ đến 3.000 nhân dân tệ (432 USD), một khoản thu nhập mà họ không thể kiếm được khi trồng cây trên những mảnh đất nhỏ.
Một người dân nơi đây đã tâm sự: “Bạn không thể kiếm tiền từ việc trồng trọt và đó là lý do tại sao ít người muốn sử dụng đất đai để canh tác.”
Trở lại làng Baoshang, nơi người nông dân Wang có 6 ha đất để trồng trọt, ở đây hầu hết những người trưởng thành đã rời làng đi để kiếm việc làm ở các thị trấn và thành phố.
Tại tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, mỗi người chỉ có 0,2 mẫu đất canh tác vào năm 2019, thấp hơn mức trung bình của cả nước là 0,25 mẫu.
Với quyền lợi về đất đai cho mỗi hộ gia đình quá nhỏ, trồng trọt không phải là nguồn thu nhập thực tế của nhiều người dân nông thôn.
Wang, một trong hai nông dân toàn thời gian duy nhất trong làng cho biết ngay cả khi có diện tích đất nhiều hơn và máy móc lớn hơn, canh tác nông nghiệp vẫn là một công việc khó khăn và khó lường ở Trung Quốc.
Wang chỉ vào một mảnh đất trồng ngô nhỏ trên lòng sông để đưa ra quan điểm của mình. Mưa lớn đã làm cho dòng sông bị vỡ bờ và cây trồng đều bị đổ.
Anh nói: “Tất cả nỗ lực và công sức đều đã bị cuốn trôi!”
Thùy Dung
Theo SCMP