Anthony Tan không cần tự mình làm chủ một doanh nghiệp để trở nên giàu có.
Ông là con trai út trong một trong những gia tộc giàu có nhất Malaysia. Cha của ông, Tan Heng Chew, hiện là Chủ tịch của Tan Chong Motor, công ty phân phối xe hơi đa quốc gia, được ông nội của Tan sáng lập.
“Bạn có thể gọi tôi là một người nổi loạn bộc phát”, Tan chia sẻ.
Anthony Tan mà chúng ta đang nói tới là nhà sáng lập kiêm CEO của nền tảng gọi xe công nghệ đình đám nhất khu vực Đông Nam Á - Grab. Công ty đã được niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ vào tháng 12/2021, và trong năm tài chính 2023, công ty ghi nhận doanh thu trên 2 tỷ USD, theo tính toán của CNBC.
Ngoài mảng gọi xe công nghệ, công ty còn cung cấp đa dạng dịch vụ khác như giao đồ ăn, hàng hoá, tài chính và ngân hàng số. Tính tới cuối năm ngoái, Grab có trên 35 triệu khách hàng, tạo công ăn việc làm cho 13 triệu lao động tại 8 quốc gia trong khu vực.
“Tôi nhớ trong cuộc gặp với cựu Tổng thống Philippines Marcos, ông ấy đã nhấn mạnh rằng Grab đã thay đổi tỷ lệ thất nghiệp tại đây. Đó là điều khiến chúng tôi cảm thấy hạnh phúc, Tan chia sẻ.
Những ngày đầu
Năm 2009, Tan bắt đầu theo học tại Trường Kinh tế Harvard, nơi ông có cơ hội gặp gỡ nhà đồng sáng lập Hooi Ling Tan. Đều sinh ra và lớn lên tại Malaysia, họ trở thành những người bạn thân thiết sau một lần ngồi cạnh nhau trong một lớp học.
Tới năm 2011, khi đang trao đổi với nhau về chủ đề hệ thống taxi tại Malaysia, vốn được coi là thiếu an toàn đặc biệt với phụ nữ, hai chàng sinh viên trẻ đã nảy sinh ra một ý tưởng.
“Chúng tôi muốn xây dựng lên một tiêu chuẩn mới giúp những người phụ nữ an toàn hơn mỗi khi ra đường”, Tan nói. “Chúng tôi nhắm đến thị trường Đông Nam Á đầu tiên”, ông bổ sung.
Họ ngay lập tức xây dựng một kế hoạch kinh doanh để tham gia tranh tài tại một cuộc thi khởi nghiệp do trường Harvard tổ chức. Ý tưởng của họ đoạt giải nhất với khoản tiền thưởng 25.000 USD. Đây chính là khoản tiền “ương mầm” cho Grab sau này.
Hiện tại, Grab được nhiều tập đoàn lớn hậu thuẫn, nổi bật nhất là SoftBank. Vốn hoá của công ty vượt mốc 14 tỷ USD.
Tuy nhiên, hành trình Tan cùng cộng sự xây dựng Grab không hề dễ dàng.
Sinh ra trong một gia đình có truyền thống kinh doanh, Tan được kỳ vọng sẽ quay trở về làm việc cho công ty của ông nội sau khi kết thúc chương trình học tập tại nước ngoài. Đó là lý do ý tưởng Grab của Tan bị cha ông xem nhẹ.
“Bố tôi nói: ‘Này. Bố nghĩ kế hoạch của con sẽ chẳng đi tới đâu. Thế nên đừng làm phiền bố vì điều này nữa’”, Tan nhớ lại. “Thời gian đó thực sự khó khăn. Nhưng tôi cho rằng chính những khó khăn đó đã tiếp thêm động lực cho tôi. Tôi đã tự động viên bản thân rằng: Tôi hoàn toàn có thể làm điều gì đó giúp giải quyết các vấn đề xã hội”, ông chia sẻ.
Không thể thuyết phục cha, ông liền tìm tới mẹ. Và bà chính là nhà đầu tư cá nhân đầu tiên của Grab. Với khoản tiền thưởng từ cuộc thi start-up và sự hỗ trợ tài chính từ Mẹ, Tan dốc hết những gì ông có để bắt đầu quá trình khởi nghiệp vào tháng 6/2012. Tại thời điểm đó, công ty có tên “MyTeksi”.
Làm việc 20 tiếng mỗi ngày
Những năm đầu, công ty gặp không ít thách thức.
Tan và nhà đồng sáng lập đặt ra mục tiêu xây dựng một hệ thống cơ sở hạ tầng mới đối với hệ thống taxi tại Malaysia. Nhưng sự hữu hạn về nguồn lực tài chính là một rào cản lớn.
Văn phòng của công ty ban đầu chỉ là một căn phòng nhỏ tại thủ đô Kuala Lumpur. Với khí hậu nóng ẩm quanh năm nhưng căn phòng này không có hệ thống thông gió, điều hoà và cả wifi. “Chúng tôi phải làm việc với nhau qua điện thoại”, Tan cho biết.
Việc thuyết phục các tài xế tham gia nền tảng cũng không hề dễ dàng. Trong những ngày đầu, đích thân Tan phải di chuyển liên tục giữa các quốc gia trong khu vực nhằm trực tiếp thuyết phục các tài xế tham gia Grab.
Ông nhận ra rằng những tài xế tại Thành phố Hồ Chí Minh (Việt Nam), thường tụ tập tại các trạm xăng để uống cafe trước khi bắt đầu một ngày mới. Do đó, ông tới đây từ 4 giờ sáng và tặng cafe miễn phí cho các lái xe taxi. Đó cũng là thời điểm ông thuyết phục họ tham gia Grab. “Đó là cách duy nhất”, ông nói.
“Còn tại Manila, tôi từng tới gặp những nghiệp đoàn tài xế. Tôi uống bia với họ, nói chuyện để hiểu hơn về những khó khăn trong cuộc sống và lý do họ cần có thêm thu nhập”, ông chia sẻ.
“Thời gian làm việc của tôi rất căng thẳng. Ngoài các chuyến bay, trong một tuần, tôi có mặt từ 2-3 thành phố. Tôi thường làm việc 15-18 tiếng, thậm chí lên tới 20 tiếng mỗi ngày, từ thứ Hai tới Chủ nhật”, ông bổ sung.
Năm 2018, Uber đồng ý bán mảng kinh doanh tại thị trường Đông Nam Á cho Grab, đổi lấy 27,8% cổ phần của công ty. Sau đó, Dara Khosrowshahi, CEO của Uber đã gia nhập hội đồng quản trị của Grab. Đây là bước ngoặt giúp Grab gia tăng vị thế của mình tại khu vực này.
Nhưng đi cùng với đó là sự tranh cãi. Sau sự kiện này, Grab phải đối mặt với hàng loạt chỉ trích từ những người không ủng hộ và cáo buộc độc quyền từ phía cơ quan lập pháp. Dù vậy, không thể phủ nhận chính Grab đã hình thành nên một bộ mặt hạ tầng cơ sở dịch vụ vận tải mới tại Đông Nam Á.
Grab cũng đã thay đổi cách thức đi lại của hàng triệu người trong khu vực và góp phần cải thiện nền tảng tài chính của bộ phận không nhỏ tài xế.
“Đó là điều khiến chúng tôi trở nên khác biệt. Đúng vậy không?. Thấu hiểu chính là điều mà khách hàng và tài xế cần. Mọi người có thể nói: Này Anthony, bạn đang phục vụ một thị trường ngách. Nhưng đó là một thị trường ngách tương đối lớn chưa thực sự được quan tâm đến”, ông chia sẻ.
“Chúng tôi đã khỏa lấp khoảng trống đó, xây dựng nên một hệ sinh thái ít ai làm được. Và đó chính là điều giúp tách biệt chúng tôi với các đối thủ”, Tan trả lời.