Tổng chưởng lý bang Missouri Eric Schmitt (Ảnh: SCMP)
Bang Missouri ngày 21/4 đã đệ đơn kiện lên một tòa án liên bang Mỹ, cáo buộc chính quyền Trung Quốc phủ nhận nguy cơ lây nhiễm từ người sang người, tác động những “người tố giác” và không kiểm soát dịch bệnh khiến virus corona chủng mới lây lan ra toàn thế giới.
“Trung Quốc đã che giấu thế giới về mức độ nguy hiểm và bản chất lây nhiễm của Covid-19, buộc những người tố giác phải im lặng và hành động rất ít để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Họ phải chịu trách nhiệm về những hành động của mình”, Tổng chưởng lý bang Missouri Eric Schmitt cho biết.
Tổng chưởng lý Schmitt, một thành viên đảng Cộng hòa, cho biết ông muốn thực hiện điều này với mục tiêu “khắc phục những mất mát to lớn về sinh mạng, sự đau khổ của con người và sự bất ổn về kinh tế mà tất cả người dân Missouri phải gánh chịu vì đại dịch Covid-19”.
Đơn kiện cho biết giới chức y tế Trung Quốc đã có bằng chứng về hiện tượng lây nhiễm từ người sang người vào “cuối tháng 12” năm ngoái, nhưng vẫn phủ nhận cho tới ngày 20/1.
Ngoài chính quyền Trung Quốc, bang Missouri cũng khởi kiện Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc, chính quyền thành phố Vũ Hán - nơi khởi phát dịch, Viện Virus học Vũ Hán - nơi bị nghi phát tán Covid-19.
Bên cạnh tổn thất về người, đơn kiện cũng đề cập tới các vấn đề về kinh tế liên quan tới Covid-19, bao gồm số người thất nghiệp kỷ lục, cũng như tác động của dịch tới ngân quỹ của bang cả ở thời điểm hiện tại và trong tương lai.
Đơn kiện ứớc tính Missouri có thể mất hàng chục tỷ USD do virus và cách ứng phó với virus của Trung Quốc, cáo buộc Bắc Kinh đã “coi nhẹ quyền của bang cũng như người dân” trong bang.
Đơn kiện cũng cáo buộc giới chức Trung Quốc tích trữ thiết bị bảo hộ y tế cá nhân và chỉ cho phép xuất khẩu những sản phẩm bị lỗi.
“Số thiết bị bảo hộ cá nhân ít ỏi được Trung Quốc bán ra đã nhận được nhiều lời phàn nàn từ các chính phủ và bệnh viện trên toàn thế giới vì mắc lỗi, từ đó làm dấy lên nghi vấn rằng Trung Quốc đang giữ lại những sản phẩm chất lượng để sử dụng, còn chuyển những thiết bị lỗi đi nơi khác”, đơn kiện nêu rõ.
Số ca tử vong vì Covid-19 tại Missouri ngày 21/4 tăng thêm 16 người, nâng tổng số ca tử vong tại bang này lên 215. Mỹ hiện vẫn là ổ dịch lớn nhất thế giới với hơn 42.000 người chết và gần 800.000 người mắc Covid-19.
Đơn kiện của bang Missouri được đưa ra sau khi Tổng thống Donald Trump ngày 18/4 cảnh báo Trung Quốc có thể phải gánh hậu quả nếu bị phát hiện có trách nhiệm trong việc bùng phát dịch Covid-19.
Các nỗ lực khởi kiện
Nhiều chính trị gia tại Mỹ cũng đang tìm cách kiện Trung Quốc để đòi bồi thường thiệt hại do dịch Covid-19 gây ra.
Ron Wright và Chris Smith, hai nghị sĩ đảng Cộng hòa tại bang Texas và New Jersey, ngày 20/4 cho biết đã đề xuất dự luật nhằm cho phép các công dân và chính quyền địa phương tại Mỹ kiện chính quyền Trung Quốc vì có liên quan tới sự lây lan của Covid-19.
Cùng ngày, hai thượng nghị sĩ Cộng hòa Martha McSally (bang Arizona) và Marsha Blackburn (bang Tennessee) cũng đề xuất Dự luật Ngăn chặn Bệnh truyền nhiễm virus xuất phát từ Trung Quốc nhằm đòi Bắc Kinh phải chịu trách nhiệm về đại dịch.
Theo ABC, tập đoàn Luật Berman có trụ sở tại Miami (Mỹ) ngày 20/4 thông báo đã đệ đơn kiện, nhằm “tìm kiếm hàng tỷ USD tiền bồi thường cho những người chịu thương tật cá nhân, tử vong không đáng có, thiệt hại tài sản và các thiệt hại khác do Trung Quốc không kiểm soát Covid-19 dù họ có khả năng ngăn chặn dịch bệnh ngay từ giai đoạn đầu”. Tính đến cuối tháng 3, hơn 5.000 người Mỹ đã ký vào đơn kiện.
Một báo cáo do Henry Jackson Society, một viện nghiên cứu Anh, hồi đầu tháng cho rằng Anh có thể kiện Trung Quốc và đòi bồi thường 6.300 tỷ USD, trong khi Australia có thể kiện Bắc Kinh để đòi hơn 58 tỷ USD tiền bồi thường thiệt hại.
Cựu giám đốc cơ quan tình báo Anh MI6, John Sawers, cũng cho rằng chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về đại dịch Covid-19 vì đã tìm cách che giấu dịch trong giai đoạn đầu.
Bild, một trong những báo được đọc nhiều nhất tại Đức, gần đây công bố “hóa đơn” đòi Trung Quốc bồi thường 24 tỷ Euro (26 tỷ USD) vì số doanh thu du lịch bị mất hồi tháng 3 và tháng 4; 50 tỷ Euro (54 tỷ USD) cho các doanh nghiệp nhỏ và 149 tỷ Euro (161 tỷ USD) nếu GDP của Đức giảm 4,2% trong năm 2020 như dự tính.
Trung Quốc phản pháo
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng ngày 20/4 đã phản bác việc một số chính trị gia Mỹ đòi kiện Trung Quốc vì sự bùng phát của dịch Covid-19.
“Virus là kẻ thù chung của cả nhân loại và có thể tấn công bất kỳ nơi nào, bất kỳ thời điểm nào. Tương tự các nước khác, Trung Quốc cũng là nạn nhân, chứ không phải thủ phạm hay đồng lõa với Covid-19”, ông Cảnh Sảng nói.
“Dịch cúm H1N1 bùng phát tại Mỹ và lan ra hơn 214 quốc gia và khu vực hồi năm 2009, khiến gần 200.000 chết. Có ai đòi phía Mỹ phải bồi thường không? Trong thập niên 1980, AIDS lần đầu được phát hiện tại Mỹ và lan ra thế giới. Có ai tìm cách đòi Mỹ phải chịu trách nhiệm về việc này không”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói thêm.
Ông Cảnh Sảng cũng đề cập tới cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra tại Mỹ hồi năm 2008, dẫn tới cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và đặt câu hỏi rằng: “Liệu có ai yêu cầu Mỹ gánh chịu hậu quả không?”.
Stephen L Carter, giáo sư luật tại Đại học Yale, cho biết dù có bất kỳ cáo buộc nào đưa ra, nhưng với tư cách là một quốc gia, Trung Quốc được miễn trừ không phải bồi thường trước các đơn kiện.
AFP cũng nhận định cơ hội thành công của bang Missouri khi khởi kiện Trung Quốc không cao vì luật Mỹ, theo nguyên tắc miễn trừ quốc gia, thường không cho phép có hành động pháp lý chống lại các chính phủ nước ngoài.
Thành Đạt
Theo SCMP, AFP