Theo ghi chép từ "Lịch sử xã Nghi Diên", cam Xã Đoài thực chất có nguồn gốc từ châu Phi, được mang đến đây vào khoảng đầu thế kỷ 19. Chỉ một thời gian sau, nó tạo nên một thương hiệu cam nổi tiếng mang tên ngôi làng mà nó hợp duyên, làng Xã Đoài.
Thế nhưng, cam Xã Đoài lại vô cùng đặc biệt. Nó chỉ thích ứng địa chất, thổ nhưỡng và tiểu vùng khí hậu ở vùng đất Xã Đoài. Do đó, diện tích tự nhiên chỉ vài cây số vuông, và không thể trồng được ở vùng đất khác.
Cam xã Đoài 100 nghìn đồng/quả, người dân Hà Nội muốn mua cũng rất khó
Theo một người dân địa phương, ngay cả người dân Nghi Lộc cũng không thể lý giải nổi, tại sao giống cam này mang sang nơi khác trồng lại không thơm ngon được như tại Xã Đoài. Thậm chí, một xã ngay cạnh Xã Đoài cũng đã trồng thử, nhưng chất lượng không thể bằng và giá bán chỉ 80 nghìn đồng/kg.
Giống cam này mang đến trồng ở làng bên cạnh và các vùng khác đều thất bại. Cây gieo xuống vẫn xanh tốt, cho quả đẹp giống hệt ở Xã Đoài nhưng hương vị không thơm ngon, ngọt mọng như vốn dĩ của nó.
Cũng theo người này, cam Xã Đoài có mùi thơm rất lạ từ ngoài vỏ cho tới ruột. Cam ăn đến đâu tan ra trong miệng đến đó, không loại cam nào giống như vậy.
Cam Xã Đoài chỉ cho thu hoạch 1 vụ duy nhất vào dịp Tết hằng năm. Tại Xã Đoài hiện nay cũng chỉ có 3 - 4 nhà trồng được loại cam này. Nhiều người dân tại Nghi Lộc cũng không mấy khi được ăn.
Cam Nghệ An đang mang lại giá trị kinh tế cao
Bởi muốn mua được cam này, thường phải vào tận vườn đặt trước 2 - 3 tháng mới có. “Các loại cam ngoài thị trường quảng cáo là cam Xã Đoài đều là hàng nhái. Vì cam này không có nhiều để bán lẻ trên thị trường”, người dân địa phương cho biết.
Là giống cam quý, nhưng theo ông Hoàng Nghĩa Hiếu, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, để phát triển rộng rãi giống cam này là rất khó. Do khí hậu, thổ nhưỡng, địa chất ở đây đặc biệt hơn so với các vùng khác.
“Tỉnh cũng đã nhân giống ra nhiều huyện như Nghĩa Đàn, Tân Kỳ,…nhưng chất lượng không được như tại Xã Đoài. Giá cam chỉ dao động khoảng 70 - 80 nghìn đồng/kg”, ông Hiếu cho biết.
Cam Xã Đoài trồng ở vùng khác thậm chí chỉ có giá 45 nghìn đồng/kg
Hiện người dân Xã Đoài đã phủ kín diện tích đất trong xã bằng giống cam này. Nhưng không phải vị trí nào cũng cho chất lượng tốt nhất. Do đó, giống cam này ngày càng đắt và quý hiếm.
Các thương lái đều phải đến tận vườn cọc mua cả cây từ khi quả còn xanh. Mỗi vụ Tết, chủ vườn có thể thu về vài trăm triệu đồng.
Thế Hưng
